زايمان طبيعي
فرآيند زايمان
فرايند زايمان معمولاً به سه مرحله تقسيم مي شود:
مرحله ي اوّل: از زمان شروع دردهاي زايماني تا بازشدن كامل دهانه ي رحم مي باشد.
مرحله ي دوم: لز باز شدن كامل دهانه ي رحم تا خروج نوزاد مي باشد.
مرحله ي سوم : از خروج نوزاد تا خروج جفت مي باشد.
مرحله اوّل زايمان
مرحله اول نيز سه قسمت دارد: دردهاي ابتدايي، دردهاي فعال، مرحله انتقالي. تمامي مرحله ي اوّل ممكن است 14 – 12 ساعت براي شكم اوّلها و 6 – 5 ساعت براي مادراني كه قبلاً هم زايمان كرده اند طول بكشد. نيروي انقباضات رحمي، دهانه ي رحم را باز مي كند وميزان اين باز شدن معمولاً با سانتيمتر بيان ميشود كه باز شده كامل دهانه ي رحم 10 سانتي متر مي باشد.
دردهاي ابتدايي . از شروع انقباضات واقعي زايماني تا هنگامي كه دهانه رحم 4 سانتي متر باز شده باشد مي باشد.
دهانه رحم علاوه بر باز شدن، نازك هم شده است. اين قسمت معمولاً از همه مراحل قابل تحمل تر مي باشد. واز آنجايي كه اين قسمت از مرحله اوّل حدود 6 ساعت طول مي كشد، بسياري از خانمها ترجيح مي دهند اين مرحله را درمنزل بسر ببرند. باز شدن دهانه رحم در اين مرحله بسيار كندتر از مرحله بعدي است. براي مثال براي عبور از 2 سانتي متر به 4 سانتي متر زمان بسيار بيشتري مي برد تا اين كه از 6 سانتي متر به 8 سانتي متر برويد، هر چند كه در هر دو، 2 سانتي متر پيشرفت كرده ايد .
دردهاي فعال . از زمانيست كه دهانه رحم 4 سانتي متر باز شده تا هنگامي كه به 7 سانتي متر برسد . وقتي كه دهانه رحم 6 سانتي متر باز شده باشد، انقباضات بسيار قوي تر گرديده اند و دفعات آنها نيز بتدريج افزايش مي يابد و زمان بيشتري به طول مي انجامند . براي مثال هر دو دقيقه يك انقباض 60 ثانيهاي ممكن است رخ دهد. دراين مرحله احتمالاً احساس گرمي مي كنيد، دهانتان خشك مي شود، كمي خسته مي شويد و كمرتان نيزدرد مي گيرد. بهتر است مرتب تغيير وضعيت بدهيد ولي به پشت نخوابيد. مرتب ادرار كنيد (ساعتي يك بار) و در صورت امكان حوله ي گرمي به كمرتان بگذاريد. صورتتان رابشوييد (براي رفع احساس گرما) و نفسهاي عميق بكشيد.
مرحله ي انتقالي . زماني است كه دهانه ي رحم 8 سانتي متر باز شد تا وقتي كه به 10 سانتي متر برسد . اين مرحله به عقيده بسياري از زنان دردناك ترين مرحله است و البته خوشبختانه كوتاه ترين مرحله (معمولاً90 – 20 دقيقه طول مي كشد) در اين مرحله احساس دفع مدفوع بشما دست مي دهد و اين نشان مي دهد كه سر جنين به راست روده شما فشار مي آورد و نزديك زايمان هستيد.
سايرعلامتها ي اين مرحله عبارتند از: تحريك پذيري، نشانه خوني، لرز، تهوع و استفراغ ، گرفتگي پاها و تعريق ( البته ممكن است هيچ يك از اين علامتها را نداشته باشيد). سعي كنيد بدنتان راشل كنيد و نفسهايتان راسريع تر كنيد. اگر احساس گيجي مي كنيد درون دستهاي بسته تان تنفس كنيد. مرتب تغيير وضعيت دهيد ودر صورت نياز هيچ اشكالي ندارد كه سر وصدا كنيد.
ناگهان يك احساس كاملاً متفاوتي به شما دست مي دهد. شما يك فشاري در لگنتان حس مي كنيد و يك تمايل غير قابل كنترل براي زور زدن به پايين به شما دست مي دهد. اما اگر دهانه ي رحمتان 10 سانتي متر باز نشده باشد نبايد زور بزنيد چراكه باعث صدمه به دهانه رحم خود مي شويد. با فشار هاي شما و انقباضات رحمي، سر جنين پايين تر مي آيد و به كف لگن فشار وارد مي كند بطوري كه با عضلات خارجي اين ناحيه لگن بنام پرينه، مماس مي گردد. همچنانكه سر جنين به آرامي پرينه را متسع مي سازد، شما هم يك احساس ناراحت كننده كشيدگي و سوزش در اين منطقه مي كنيد. خوشبختانه اين احساس فقط لحظه اي است چون كه فشار سر جنين به پرينه يك نوع بي حسي طبيعي ايجاد مي كند. اين مرحله يك مرحله ي بسيار بحراني براي جنين شما مي باشد. البته اينجا آخر خط نيست ممكن است اين مرحله طولاني شود و تا خروج كامل جنين 90 دقيقه طول بكشد ولي معمولاً كوتاه تر است مخصوصاً اگردراين مرحله عمل چيدن پرينه (اپيزياتومي) توسط ماما يا پزشك صورت گيرد كه باعث مي شود مرحله دوم سريع تر انجام شود و فشار كمتري به سر جنين وارد گرددو از پارگي احتمالي عضلات اين ناحيه ( كه ترميم آنها نيزمشكل تر مي باشد) جلوگيري كند. بعد ازاتمام مرحله سوم، با انجام چند بخيه اپيزياتومي ترميم مي شود. معمولاً در همه شكم اوّلها اين اقدام (اپيزياتومي) صورت مي گيرد واكثر شكم دوم ها نيزبي بهره نيستند ولي شكم سوم ها به بعد معمولاً احتياجي به اين عمل ندارند چرا كه عضلات پرينه شل تر شده اند و مقاومت چنداني در مقابل عبور جنين نشان نمي دهند و مرحله دوم خود بخود سريع تر صورت مي گيرد.
جنين دراين مرحله چگونه است؟
با شروع و پيشرفت دردهاي زايماني، سر جنين ( كه در روزها يا هفته هاي آخر با ر داري وارد لگن شده بود) . به عريض ترين قسمت لگن حركت مي كند و دراين حين مرتب تغيير وضعيت مي دهد و مي چرخد و البته به مثانه و راست روده شما بيشتر فشار وارد مي كند.
در طي زايمان و بيشتر در مرحله دوم، جمجمه جنين تحت فشار بدن شما قرار مي گيرد و بطور مرتب تغيير شكل مي دهد. به همين علت اگرسر نوزادتان كشيده به نظر مي رسد و يا قسمتي از آن به نظر تغيير شكل يافته مي رسد، نگران نباشيد چون اين حالت به علت همين فشارهاي لگن به سر جنين ايجاد شده است و بعد از يكي دوروز كاملا ًبر طرف مي شود. استخوانهاي جمجمه جنين در همه جا كاملاً سفت نشده اند ونقاط نرمي بنام فونتانل ويا ملاج درجلو و پشت سر نوزاد وجود دارند. اين نقاط نرم به استخوانهاي جمجمه اجازه مي دهند كه در برخي نقاط بر روي هم بخوابند و در مجراي زايماني بهتر جاي گيرند.
بطور طبيعي نوزاد با سر به دنيا مي آيد. البته مي تواند با پاها، باسن، صورتو ابرو(حالتي بين سر و صورت) نيز به دنيا بيايد ولي مطلوب ترين حالت همان حالت سر مي باشد و از حالتهاي مختلف سر، حالتي بهتر و شايع تر از بقيه است كه صورت جنين به پشت مادر باشد.
زايمان نوزاد با پاها (بريچ) تقريباً 3 0/0 كل زايمانها را تشكيل مي دهد. در اين حالت البته زايمان طولاني ترو مشكل تر خواهد بود (مخصوصاً درد كمر). زايمان طبيعي دراين حالت هم براي شما دردناك تر خواهد بود ، هم براي جنين پرخطر و البته براي ماما يا پزشك هم مشكل تر. بيشتر حالتهاي بريچ را سزارين مي كنند (مخصوصاً در شكم اوّلها و شكم دوم ها).